Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz

Praktyczne i wnikliwe omówienie przepisów ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zmienionej ustawą z dnia 9.3.2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw, oraz ustawą z 24.7.2024 r. o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw. Komentarz szczegółowo omawia zasady i tryb przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, stosowaniu niedozwolonych postanowień wzorców umów, a także antykonkurencyjnym koncentracjom przedsiębiorców, jeżeli te praktyki lub koncentracje wywołują lub mogą wywoływać skutki na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W komentarzu zostały omówione:

• zakaz porozumień ograniczających konkurencję i wyłączenia spod tego zakazu,
• zakaz nadużywania pozycji dominującej,
• kontrola koncentracji przedsiębiorców,
• zakaz praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,
• zakaz stosowania niedozwolonych postanowień we wzorcach umów.

Autorzy szczegółowo omawiają także funkcje i zadania Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, kompetencje tego organu wobec przedsiębiorców (np. przeszukania i kontrole, żądanie informacji) oraz postępowanie przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Komentarz zawiera wnikliwe analizy najnowszych rozwiązań ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wynikających z transpozycji do polskiego porządku prawnego tzw. dyrektywy ECN+. Wiele uwagi poświęcono również karom nakładanym na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, zarówno na przedsiębiorców, jak i menadżerów.

W Komentarzu zostały omówione także ważne akty wykonawcze do ustawy, w szerokim zakresie wykorzystane zostało orzecznictwo Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz Sądu Najwyższego. Tam, gdzie jest to konieczne, komentarz zawiera odniesienia do prawa i orzecznictwa Unii Europejskiej.

Ważne zmiany legislacyjne

Komentarz uwzględnia rozwiązania wprowadzone do komentowanego aktu ustawą z dnia 9.3.2023 r. o zmianie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów oraz niektórych innych ustaw. Ustawa ta wdrożyła do porządku prawnego w Polsce dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2019/1 z 11.12.2018 r. mającą na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich uprawnień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa i zapewnienia należytego funkcjonowania rynku Wewnętrznego (Dz.Urz. UE L Nr 11, s. 3).

Wskutek nowelizacji z 2023 r. w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów pojawiły się nowe regulacje dotyczące m.in.:

• kadencyjności Prezesa UOKiK;
• uzasadnienia postanowienia o wszczęciu postępowania antymonopolowego;
• wolności od samooskarżania;
• ochrony informacji uzyskanych w postępowaniu przed Prezesem UOKiK;
• kontroli i przeszukania, pomocy policji i LPP (legal professional privilege);
• kar pieniężnych;
• programu łagodzenia kar (leniency);
• wzajemnej pomocy między organami ochrony konkurencji;
• wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16.1.2019 r., P 19/17.

W komentarzu zostały także omówione zmiany wynikające z wdrożenia do ustawy rozwiązań dyrektywy 2020/1828 z 25.11.2020 r. w sprawie powództw przedstawicielskich wytaczanych w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów i uchylającej dyrektywę 2009/22/WE (Dz.Urz. UE z 2020 r. L Nr 409, s. 1), która zakłada wzmocnienie mechanizmu ochrony zbiorowych interesów konsumentów przez umożliwienie upoważnionym podmiotom działającym na rzecz ochrony konsumentów, wyznaczonym przez państwa członkowskie Unii Europejskiej, występowania z powództwami wytaczanymi w imieniu i na rzecz konsumentów. W tym zakresie komentarz uwzględnia zmiany wprowadzone do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przez ustawę z 24.7.2024 r. o zmianie ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1237).

Autorzy komentarza – uznani specjaliści, pracownicy naukowi uczelni, jak również doświadczeni praktycy szczegółowo komentują zmiany, których celem jest wdrożenie rozwiązań wzmacniających polski system ochrony konkurencji i konsumentów oraz uzyskanie większej skuteczności obecnie obowiązujących regulacji, przy zachowaniu ich zgodności z prawem Unii Europejskiej. Komentarz dostarcza wskazówek co do granic aktywności gospodarczej przedsiębiorców z perspektywy ochrony mechanizmu konkurencji i interesów konsumentów. Publikacja pozwala przedsiębiorcom i ich doradcom prawnym na identyfikację ryzyka naruszenia prawa ochrony konkurencji i prawa ochrony konsumenta, dzięki czemu mogą oni uniknąć interwencji Prezesa UOKiK. W sytuacji, gdy organ ochrony konkurencji i konsumentów występuje do przedsiębiorców lub prowadzi postępowanie w ich sprawie, komentarz może być pomocny w kształtowaniu relacji między przedsiębiorcami a Prezesem UOKiK i zminimalizowaniu negatywnych dla przedsiębiorców skutki interwencji.

Dzięki komentarzowi praktycy mają ogromne szanse, by wyeliminować wątpliwości interpretacyjne wynikłe w toku stosowania aktualnie obowiązujących przepisów.

Komentarz adresowany jest do praktyków (pracowników UOKiK, sędziów, adwokatów, radców prawnych, rzeczników praw konsumentów, pracowników administracji państwowej, kancelarii zajmujących się prawem antymonopolowym i konsumenckim, prokuratorów, organizacji pozarządowych zajmujących się ochroną praw konsumentów), przedsiębiorców zainteresowanych poznaniem ograniczeń wolności gospodarczej wynikających z prawnej ochrony konkurencji i konsumentów, a także do naukowców zajmujących się prawem gospodarczym.