Umowa wspólnego rachunku bankowego w prawie polskim

Pierwsza w Polsce monografia zawierająca tak pełne i kompleksowe omówienie wszystkich zagadnień związanych z rachunkiem wspólnym wykorzystywanym w polskiej praktyce obrotu bankowego w sposób masowy.

W publikacji oprócz poglądów autora przedstawiono stanowiska zaprezentowane w doktrynie polskiej i orzecznictwie odnoszące się do umowy wspólnego rachunku bankowego. Dzięki odniesieniu się przez autora do wyrażanych w literaturze i orzecznictwie twierdzeń, czytelnik uzyskuje możliwość pozyskania wiedzy na temat tej odmiany rachunku w pełnym wymiarze i we wszystkich jej aspektach. Zawarte w książce uwagi mogą też okazać się przydatne dla rozstrzygania problemów praktycznych, które zawsze przecież wystąpić mogą w obrocie przy stosowaniu tej umowy.

Monografia uwzględnia aktualny stan prawny (na dzień 31.3.2023 r.) oraz uwzględnia publikacje i orzeczenia, które dotyczą umowy wspólnego rachunku bankowego opublikowane do tego czasu.

Umowa wspólnego rachunku bankowego często zawierana jest we współczesnym, polskim obrocie bankowym. Jest tak, mimo że odnoszące się do niej przepisy, nie mają długiej historii. Pierwsza regulacja pojawiła się bowiem w 1997 r. Umowa ta najbardziej wykorzystywana jest przez osoby fizyczne, które łączą więzi prawne lub faktyczne. Są nimi m.in. małżonkowie, osoby bliskie, konkubenci, wspólnicy spółek cywilnych, współwłaściciele nieruchomości. Istniejące przepisy prawa bankowego odnoszące się do umowy wspólnego rachunku bankowego dają też możliwość zawarcia umowy wspólnego rachunku bankowego przez inne niż osoby fizyczne podmioty prawa. Mimo dużego znaczenia praktycznego tej umowy regulacja odnosząca się do niej jest bardzo ogólna. Umowa ta nie została również wyczerpująco przeanalizowana w literaturze i orzecznictwie. Przesądza to o konieczności podjęcia studiów nad tym doniosłym praktycznie zagadnieniem. Rachunek wspólny może być bowiem wykorzystywany szeroko w obrocie prawnym.

W publikacji omówione zostały m.in. zagadnienia: podstawy prawnej dla umowy wspólnego rachunku bankowego, jej historii i funkcji, zasad odnoszących się do funkcjonowania tej umowy w praktyce państw obcych. Odnosi się też ona do tematyki związanej z zawarciem umowy, jej stronami, ich prawami i obowiązkami oraz odpowiedzialności związanej w wykonaniem umowy zarówno przez bank, jak i posiadaczy rachunku.

Uwaga została też poświęcona zmianie strony umowy dokonującej się w oparciu o rozwiązania umowne lub następującej z mocy prawa, w tym też zagadnień odnoszących się następstw śmierci współposiadaczy. Autor przedstawił też w monografii typy rachunków wspólnych, które można wyodrębnić w oparciu o różne kryteria. Przedmiotem omówienia jest też wpływ egzekucji i upadłości prowadzonej wobec jednego ze współposiadaczy na sytuację prawną banku i pozostałych uprawnionych. Nie mogło też w opracowaniu zabraknąć omówienia tematyki ustania stosunku prawnego wspólnego rachunku bankowego. W treści monografii i w podsumowaniu autor przedstawił wnioski co do treści obowiązujących przepisów, proponując konkretne rozwiązania mające na celu ulepszenie istniejącej regulacji, które mogłyby być wykorzystane w pracach legislacyjnych.

Prezentowana książka stanowi pozycję naukową, jednak przeznaczona jest także dla praktyków, przede wszystkim dla banków, które są autorami umów wspólnego rachunku bankowego i odnoszących się do nich postanowień regulaminowych Zawarte w opracowaniu tezy i wnioski przydać się też mogą dla prawników, którzy stykają się z tematyką rachunku bankowego w praktyce, sędziów, adwokatów, radców prawnych, prokuratorów.

Warto podkreślić znaczną wagę wybranego przez Autora tematu dla rozwoju polskiego prawa bankowego i praktyki bankowej. Mimo sporej literatury, a także rozwoju judykatury w zakresie rachunków bankowych indywidualnych i ich odpowiednich rodzajów, na pewno „umowa bankowego rachunku wspólnego" także wymagała systematycznego i rzetelnego opracowania monograficznego. Należy zaznaczyć, że Autor recenzowanej monografii miał odpowiednie przygotowania merytoryczne i kompetencje twórcze do opracowania podjętego tematu. Jest On bowiem autorem wielu prac z zakresu prawa bankowego , w tym, także –rachunku bankowego indywidualnego, powoływanych w wielu publikacjach z prawa cywilnego (część z nich podano w wykazie bibliografii, poz. 286-299).

Autor zabrał i wykorzystał w pracy sporą literaturę w zakresie badanej materii (ponad 360 pozycji). Jest to na pewno piśmiennictwo wystarczające ... Jest to głownie (i słusznie) literatura dotycząca przede wszystkim umowy rachunku bankowego indywidualnego, bowiem Autor trafnie założył (por. rozdział I pkt 8), że rachunek wspólny stanowi w istocie prawna postać rachunku indywidualnego w prawie polskim i innych badanych przez Autora porządkach prawnych (zob. rozdział II). Ponadto może się on pojawić jako wersja prawna(stosunek wielopodmiotowy) w zakresie właściwie każdej postaci rachunku indywidualnego występującego w obrocie prawnym (zob. np. interesujący rozdział IX; fenomen uniwersalizacji tego rachunku).

Z recenzji wydawniczej prof. dr hab. Mirosława Bączyka