Jak nazwać kobietę, która wykonuje zawód szewca, stolarza czy kierowcy? Czy na członkinię rządu powinniśmy mówić ministra, ministerka czy pani minister? Jak określić mężczyznę, który opiekuje się dziećmi - niania, niań czy nianiek? A prezentera pogody w telewizji - pogodyn czy pogodynek? Dlaczego Finka, Brukselka i Japonki to nazwy mieszkanek Finlandii, Brukseli i Japonii, ale też - pisane małą literą - określenia noża, warzywa i klapek, a Fin, Brukselczyk i Japończyk mają tylko znaczenie męskich mieszkańców wymienionych miejsc? Na te i wiele innych pytań, przyjmując perspektywę lingwistyki płci, próbuje odpowiedzieć Autorka niniejszej książki. Wykorzystuje do tego bieżące materiały prasowe i internetowe, a także wyniki własnych badań empirycznych, i w przystępny sposób ukazuje fascynujące relacje między językiem i płcią.
Dobrze i szczęśliwie się stało, że Profesor Jolanta Szpyra-Kozłowska - wybitna lingwistka, znakomita znawczyni językoznawstwa genderowego, i nie tylko, zdecydowała się napisać kolejną książkę poświęconą zagadnieniom fundamentalnym w toczącej się od lat żywo i niekiedy bardzo emocjonalnie dyskusji, obserwowanej zarówno w przestrzeni publicznej, jak i akademickiej. Monografia, którą otrzymaliśmy, jest najdojrzalszym owocem syntez i przemyśleń Autorki nad relacją język a płeć; bardzo celnie, precyzyjnie i odważnie odpowiadającą na wiele pytań językoznawstwa genderowego. Lekkość, rozmach, humor, odwaga badawcza i narracyjna - oto zalety monografii, napisanej stylem rzeczowym, harmonizującym z mocną, wzorcowo naukową argumentacją, budowaną przystępną polszczyzną.
Dr hab. Agnieszka Małocha-Krupa
Jolanta Szpyra-Kozłowska - prof. dr hab., pracuje w Katedrze Językoznawstwa Angielskiego i Ogólnego UMCS. Jej dorobek naukowy obejmuje osiem książek, redakcję sześciu tomów wieloautorskich oraz ponad stu artykułów z zakresu fonetyki i fonologii języka angielskiego i polskiego, fonodydaktyki i językoznawstwa genderowego. Jej najważniejsze monografie to The Phonology-Morphology Interface; Three Tiers in Polish and English Phonology; Wprowadzenie do współczesnej fonologii; Lingwistyka płci. Ona i on w języku polskim (współautorstwo: M. Karwatowska); Pronunciation in EFL Instruction. Organizatorka prestiżowych międzynarodowych konferencji językoznawczych i redaktorka serii wydawniczej w wydawnictwie Peter Lang.
Spis treści
Wprowadzenie
ESEJ 1.
Tirowiec kontra tirówka. Wstęp do językowej nierówności płci w polszczyźnie
ESEJ 2.
Janusze, grażyny, ciacha i tapeciary. Wybrane nowe określenia kobiet i mężczyzn
ESEJ 3.
Matki, żony i kochanki. Czym są i jak powstają feminatywy?
ESEJ 4.
Powstanki, rektorki i prezydentki. Wojna o „żeńskie końcówki”. Najnowsza odsłona
ESEJ 5.
Dziekanka, architektka i mędrczyni. Ograniczenia i przeszkody w tworzeniu feminatywów – fakty i mity
ESEJ 6.
Czy asymetrie typu Japończycy/ Japonki – japonki są przejawem językowej dyskryminacji kobiet?
ESEJ 7.
Nianiek, niań czy męska niania? Odżeńskie nazwy męskie
ESEJ 8.
„Mój pan po mnie sprząta”. O językowej nierówności płci we współczesnych tekstach medialnych i jej konsekwencjach
ESEJ 9.
„Co widziałeś na wycieczce?” Genderowe aspekty podręczników szkolnych z początków XXI wieku
ESEJ 10.
Czy kolega może być koleżanką? O (nie)rozumieniu ogólnych form męskich przez dzieci w wieku szkolnym
ESEJ 11.
„Kto ty jesteś? Polak mały”. Płeć w podręcznikach szkolnych wydanych po 2015 roku
Uwagi końcowe
Bibliografia