Antologia bajek, baśni, legend i opowiadań z zadaniami. Poziom A1-C2

Przemyślany, pięknie ilustrowany dobór zaopatrzonych w ćwiczenia bajek, baśni i legend, który może być wykorzystywany jako pomoc dydaktyczna do nauki języka polskiego jako obcego. Książka może być wykorzystana w grupach w różnym wieku, adresowana jest szczególnie do dzieci polonijnych, ale z powodzeniem może być wykorzystana na lekcjach dzieci cudzoziemców w polskich szkołach.

Ideą publikacji jest inspirowanie uczniów do samodzielnej pracy, odkrywanie przed nimi tajników języka polskiego. Przywołane w  Antologii fragmenty utworów tworzących klasykę dziecięcą dobrano w  taki sposób, aby sprawić uczniom przyjemność z  lektury, zainteresować losami bohaterów i  spowodować, by zechcieli sięgnąć po książki, z  których owe części pochodzą.

Niniejsza Antologia bajek, baśni, legend i  opowiadań z zadaniami adresowana jest głównie do uczniów szkół polonijnych, którzy wychowywani są w  poszanowaniu polskiej kultury, tradycji i  historii. Rodzice chcieliby, aby ich pociechy, żyjące i  zdobywające edukację za granicą, poznały kanon polskiej literatury dla dzieci, na którym wychowały się pokolenia Polaków, w  tym oni sami.

Polscy rodzice opowiadają lub czytają na dobranoc polskie bajki, bez względu na to, czy mieszkają w  Warszawie, Grodnie, Londynie czy Nowym Jorku. Teksty te wydają się trudne leksykalnie, składniowo czy stylistycznie - zawierają dużo archaizmów, deminutywów, wyrazów książkowych. Jednakże ich wartość kulturowa polega na budowaniu więzi młodych Polonusów ze światem polskich książek, zaszczepieniu pasji do czytania i przekazaniu kanonu wartości etyczno-moralnych. To także nawiązanie do naszego językowego obrazu świata, wprowadzenie do naszej poetyki wyobraźni poprzez poznanie kultowych postaci polskiej literatury dla dzieci.

Antologia bajek, baśni, legend i  opowiadań z zadaniami nie jest podręcznikiem kursowym, ale stanowić może ważne i  ciekawe uzupełnienie zajęć dla dzieci w  wieku szkolnym, uczących się języka polskiego jako drugiego. Pozycja ta może także posłużyć zarówno dzieciom do samodzielnej lektury w  domu, jak i  rodzicom przy wyborze ciekawych i wartościowych kulturowo tekstów literackich do czytania swoim potomkom. Ze względu na fakt, iż jest to książka przede wszystkim dla polskich dzieci mieszkających za granicą, ważny był taki dobór tekstów, aby nie tylko sprostały ich zainteresowaniom, ale również stanowiły wstęp do polskiej kultury i  historii literatury; nie zawsze bowiem są one przystępne dla młodego czytelnika, dla którego język polski jest językiem obcym lub drugim. Dlatego autorki zdecydowały się tak opracować zawarte w Antologii bajek, baśni, legend i  opowiadań z zadaniami teksty, aby stanowiły pomoc, nie zniechęcając przy tym swoją długością czy skomplikowanym słownictwem. Postanowiono zatem, aby część z  prezentowanych tutaj tekstów skrócić, w  części zaś uwspółcześnić słownictwo, tak aby młody czytelnik czuł satysfakcję z  tego, że samodzielnie może sięgać po utwory znajdujące się w  kanonie polskiej literatury.

Zgodnie z zasadami Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego1 (ESOKJ) w glottodydaktyce należy już od najwcześniejszych etapów nauki stosować teksty autentyczne, które ze względu na elementy wyjątkowo trudne, archaiczne czy slangowe mogą być upraszczane czy skracane. W związku z tym proponujemy zestaw tekstów dydaktycznych opracowanych na podstawie fragmentów utworów.

Antologia bajek, baśni, legend i  opowiadań z zadaniami stanowi wyraźne odzwierciedlenie trendu w  nauczaniu języka polskiego jako obcego/drugiego, który zakłada, że języka należy uczyć przez kulturę, a  kultury przez język. Zbiór tekstów jest podstawą do stosowania sprawdzonych i  dobrze znanych metod pracy z  tekstem, które pozwalają rozwijać wiele kompetencji ucznia, w  tym sprawności receptywnych i  produktywnych.

Antologia składa się z  22 tekstów (bajek, baśni, legend, opowiadań), które przypisane zostały poszczególnym tematycznym kategoriom, wynikającym z programów nauczania języka polskiego jako obcego na poziomach A1–C2. Utwory w  książce nie wymagają od ucznia czy nauczyciela korzystania z  nich w  ściśle ustalonym porządku. Oprócz tego, iż teksty te mają na celu głównie przybliżenie uczniom słownictwa związanego z  daną tematyką (transport, rodzina, środowisko naturalne etc.), to dodatkowo zostały dobrane w  taki sposób, aby uczniowie mieli okazję obcować z  twórczością znaczących polskich autorów (Maria Konopnicka, Jan Brzechwa i  in.). Utwory wchodzące w  skład Antologii mogą posłużyć nauczycielom podczas pracy w  szkołach polonijnych oraz uczniom (dla których język polski jest językiem obcym lub drugim) jako uzupełnienie zajęć lekcyjnych lub w  domu do samodzielnej pracy.

Poszczególne utwory mogą być omawiane w  ramach jednej, dwóch albo nawet kilku jednostek lekcyjnych - zależnie od długości tekstów. Antologia bajek, baśni, legend i  opowiadań z zadaniami ułożona jest w  taki sposób, że w  centrum każdej jednostki znajduje się tekst literacki.

Zaprezentowane ćwiczenia i zadania są jedynie przykładowe i mogą być dowolnie wzbogacone przez rodziców i nauczycieli tradycyjnymi, dobrze znanymi typami zadań, takimi jak: układanie pytań, układanie planu, tworzenie alternatywnych zakończeń, wypisywanie poszczególnych części mowy, układanie zdań z konkretnym słownictwem. Teksty można również wykorzystać jako materiał do dyktand. Wszystkie zadania i  pytania zamykają się w  trzech fazach: zadania i  pytania przez czytaniem, w  trakcie czytania i  po przeczytaniu tekstu.

Przemyślany, pięknie ilustrowany dobór zaopatrzonych w ćwiczenia bajek – które mogą być punktem wyjścia do refleksji i dyskusji nie tylko w warunkach szkolnych, ale również posłużyć mogą rodzicom do rozmów z własnymi dziećmi – jest wartościową pozycją, która przybliżać będzie tradycyjny, baśniowy świat kolejnym pokoleniom czytelników w różnym wieku. (…) Może być wykorzystywana jako pomoc dydaktyczna, ale też zainteresuje z pewnością wielu filologów, badaczy literatury dziecięcej, kulturoznawców, a także rodziców, którzy świadomie dobierają lektury, by czytać lub polecać je swoim dzieciom.

Dobór bajek jest ciekawy i różnorodny - zarówno językowo, jak i tematycznie reprezentatywny. Wpisanie bajek w ramy dyskusji nad zaproponowanymi aktualnymi i uniwersalnymi tematami jest pomysłem dobrym i oryginalnym. Podkreślić należy, że książka jest pozycją cenną. W czasach gdy coraz więcej książek pochodzących z różnych części świata a przeznaczonych dla młodych czytelników trafia na polski rynek - jest również pozycją ważną.

Z recenzji dr hab. Doroty Brzozowskiej, prof. UO