Postępowanie w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem

Problematyka wykonywania kontaktów z dzieckiem, należy do jednej z najwrażliwszych sfer życia, które niosą za sobą znaczne ryzyko naruszenia dobra dziecka. Jednym z największych problemów z jakimi muszą mierzyć się rodzice dziecka po rozpadzie rodziny to niemożność wykonywania kontaktów z dzieckiem. Kontakty z dzieckiem stanowią obszar często dramatycznych i długoletnich konfliktów, które mogą mieć bardzo negatywny wpływ na stan emocjonalny dziecka.

Monografia jest pierwszym w Polsce kompleksowym opracowaniem zagadnienia dotyczącego wykonywania kontaktów z dzieckiem, które zostało wprowadzone do polskiego ustawodawstwa ustawą z dnia 26 maja 2011 r.

Monografia podzielona jest na dziewięć samodzielnych rozdziałów.

Rozważania otwiera rozdział poświęcony zagadnieniom materialnoprawnym w przedmiocie kontaktów z dzieckiem. W tym rozdziale omówiono art. 113-1136 k.r.o., które szczegółowo regulują zagadnienie kontaktów z dzieckiem. Nacisk położono na kwestię podmiotów uprawnionych i obowiązanych do kontaktu z dzieckiem, następnie omówiono formy kontaktów z dzieckiem oraz reguły ustalania kontaktów z dzieckiem, kończąc na kwestiach ograniczenia a nawet zakazania utrzymywania kontaktów z dzieckiem.

Drugi rozdział poświęcony jest zagadnieniom prawnoporównawczym obcych rozwiązań systemowych w zakresie wykonywania kontaktów z dzieckiem. Przedstawiono instrumenty prawne jakie mogą zostać wdrożone w razie niewykonywania lub utrudniania wykonywania kontaktów z dzieckiem w obcych porządkach prawnych takich jak: Niemcy, Hiszpania, Włochy i Francja.

W trzecim rozdziale omówiono samodzielne postępowanie o uregulowanie kontaktów z dzieckiem, które prowadzone jest w trybie nieprocesowym, a także postępowania, w których dochodzi do kumulacji roszczeń o uregulowanie kontaktów z dzieckiem z innymi roszczeniami, takimi jak: sprawy dotyczące władzy rodzicielskiej oraz małżeńskie. Omówiono również możliwość uregulowania kontaktów z dzieckiem poprzez zawarcie ugody sądowej lub przed mediatorem.

Rozdział czwarty poświęcony jest uwagom dotyczącym jurysdykcji krajowej, właściwości sądu oraz składu sądu w sprawach o wykonywanie kontaktów z dzieckiem. Przeanalizowano wszystkie możliwe rodzaje jurysdykcji oraz właściwości sądu jakie mogą mieć zastosowanie w sprawach o wykonywanie kontaktów z dzieckiem.

W kolejnym rozdziale omówiono zagadnienie uczestników postępowania o wykonywanie kontaktów z dzieckiem. Wskazano, że w tym zakresie przepisy proceduralne są ściśle powiązane z przepisami art. 113 k.r.o. i 1136 k.r.o. stanowiącymi o kręgu osób legitymowanych do uczestniczenia w postępowaniu o uregulowanie kontaktów z dzieckiem. Osoby legitymowane do wzięcia udziału w omawianym postępowaniu mogą występować zarówno w roli wnioskodawcy jak i uczestnika postępowania.

Rozdział szósty poświęcony jest zagadnieniu wszczęcia postępowania o wykonywanie kontaktów z dzieckiem. Wyjaśniono w nim, w jaki sposób można wszcząć to postępowanie oraz jaki wniosek należy traktować jako wszczynający postępowanie. Ponadto omówiono szczegółowo warunki formalne i fiskalne zarówno wniosku o zagrożenie nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej jak i wniosku o nakazanie zapłaty sumy pieniężnej. Na zakończenie wskazano skutki braków formalnych i fiskalnych obu wniosków.

W rozdziale siódmym zatytułowanym „Przebieg postępowania w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem” omówiono etapy postępowania o wykonywanie kontaktów z dzieckiem. Wskazano kiedy postępowanie zakończy się na tym etapie, a kiedy będzie toczyć się dalej. W drugiej części tego rozdziału omówiono kwestię wysłuchania uczestników postępowania i dziecka. Trzecia cześć siódmego rozdziału poświęcona jest omówieniu środków dowodowych, które mogą być dopuszczone i przeprowadzone w toku postępowania o wykonywanie kontaktów z dzieckiem, począwszy od dowodów z dokumentów, przez dowody z zeznań świadków oraz opinie biegłych, a kończąc na innych dokumentach w szczególności zawierających zapis obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku.

W następnym rozdziale scharakteryzowano rodzaje postanowień, jakie sąd opiekuńczy może wydać w postępowaniu dotyczącym wykonywania kontaktów z dzieckiem. W szczególności wnikliwie przedstawiono postanowienie o zagrożeniu nakazaniem zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, postanowienie o nakazaniu zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, postanowienie o zwrocie uzasadnionych wydatków związanych z przygotowywaniem kontaktu, do którego nie doszło a także postanowienie o umorzeniu postępowania.

Dziewiąty, a zarazem ostatni rozdział pracy poświęcony jest środkom zaskarżenia w sprawach dotyczących wykonywania kontaktów z dzieckiem. Rozdział podzielony jest na dwie główne części. Pierwsza część dotyczy omówienia zagadnienia zażalenia, natomiast druga – środków zaskarżenia, które w sprawach o wykonywanie kontaktów z dzieckiem są niedopuszczalne. Zdecydowanie najwięcej uwagi poświęcono jednemu środkowi zaskarżenia, tj. zażaleniu. Omówiono szczegółowo warunki formalne i fiskalne, a także podjęto rozważania w dwóch najbardziej spornych kwestiach dotyczących zażalenia w postępowaniu o wykonywanie kontaktów z dzieckiem. Pierwszym z nich jest odpowiedzenie na pytanie, czy od rozstrzygnięć negatywnych w sprawach o wykonywanie kontaktów z dzieckiem przysługuje środek zaskarżenia, a jeśli tak to jaki. Drugim zagadnieniem budzącym wątpliwości jest odpowiedzenie na pytanie, który sąd właściwy jest do rozpoznania zażalenia, tj. czy sąd wyższej instancji, czy inny skład sądu pierwszej instancji.