Gramatyczne porządki i historyczne wyjątki : polska gramatyka - reguły, tabele, zasady

Ze wstępu

Polska gramatyka ma bardzo wyraźne i przejrzyste reguły. Dlaczego często - nie tylko cudzoziemcom - wydaje się trudna? Bo wiele jest w niej odstępstw i wyjątków. Owe wyjątki mają nierzadko historyczne korzenie, bywają pozostałościami po wcześniej obowiązujących zasadach, są śladami procesów, które zachodziły w polszczyźnie przez wieki. Nasze doświadczenie w nauczaniu gramatyki języka polskiego nie tylko cudzoziemców, bo także studentów filologii polskiej, komunikacji promocyjnej i kryzysowej, międzynarodowych studiów polskich czy słuchaczy Podyplomowych Studiów Kwalifikacyjnych Nauczania Kultury Polskiej i Języka Polskiego jako Obcego' dowodzi, że ukazanie istoty procesu, który doprowadził do aktualnego stanu polszczyzny, prawie zawsze ułatwia zrozumienie i akceptację danego zjawiska.

Jeszcze do niedawna unikano w nauczaniu gramatyki synchronicznej (opisowej) odniesień historycznojęzykowych, osobiście uważamy jednak, że takie odwołania przynoszą niezaprzeczalne korzyści. Przyszłych filologów uczą wiązania różnych obszarów lingwistyki (w tym przypadku językowej diachronii i synchronii), Słowianom pozwalają odnaleźć paralele we własnym języku, co chroni choćby przed nieświadomymi interferencjami, wreszcie studentom z językami pierwszymi należącymi do innych niż polszczyzna rodzin językowych (nieraz bardzo odległych nie tylko od słowiańskiej, ale także od indoeuropejskiej) umożliwiają nierzadko zaakceptowanie pewnych zjawisk i reguł typowych dla języka polskiego - nawet wtedy, kiedy początkowo mają kłopoty z ich zastosowaniem w praktyce.

Prezentujemy zatem zasady rządzące polską gramatyką przede wszystkim fleksją, czyli odmianą wyrazów. Postanowiliśmy kolejne części niniejszej pracy poprzedzić uwagami ogólnymi na temat poszczególnych części mowy wzbogaconymi objaśnieniami historycznojęzykowymi. Rzecz jasna, jeśli ktoś szuka wyłącznie informacji: ,jak jest czy jak powinno być" w danej sytuacji, może zajrzeć tylko do odpowiedniej tabelki i z dodatkowych uwag nie musi korzystać. Zachęcamy jednak do całościowej lektury tej książki, bo może przynieść sporo satysfakcji i przyczynić się do efektywniejszego opanowania zasad poprawnego mówienia po polsku. (...)

Jolanta Tambor
Marcin Maciołek