Dobra wirtualne z perspektywy użytkowników i dostawców treści. Prawne uwarunkowania obrotu

Publikacja poświęcona jest cywilnoprawnym aspektom dóbr wirtualnych, stanowiąc jednocześnie zaktualizowaną i rozszerzoną wersję pracy uhonorowanej I nagrodą przez Jury XVIII edycji konkursu na najlepszą pracę naukową na temat własności intelektualnej organizowanego przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej.

Dobra wirtualne to niematerialne przedmioty oraz waluty funkcjonujące w grach lub społecznościach online. Tego rodzaju treści cyfrowe stanowią powszechny przedmiot obrotu, zarówno pierwotnego pomiędzy operatorami platform a ich odbiorcami, jak i wtórnego pomiędzy użytkownikami. Mimo istotnego znaczenia rynku dóbr wirtualnych z perspektywy gospodarki, brak w polskim prawie bezpośrednich uregulowań statusu prawnego tego rodzaju treści. Istota problemu nabiera także fundamentalnego znaczenia dla funkcjonowania i rozwoju społeczności cyfrowych, mając zwłaszcza na uwadze koncepcję stworzenia w niedalekiej przyszłości metawersum (ang. metaverse). Konieczne jest zatem dokładne wyjaśnienie istoty cywilnoprawnych aspektów dóbr wirtualnych, ze szczególnym uwzględnieniem ich technicznej natury oraz specjalistycznej nomenklatury.

Celem publikacji jest przedstawienie szczegółowej analizy prawnych aspektów obrotu dobrami wirtualnymi, popartej badaniami empirycznymi z perspektywy wieloletniego gracza i badacza-prawnika jednocześnie. Wyjaśnia ona wiele kontrowersyjnych zagadnień i porządkuje dotychczas prezentowane w literaturze poglądy.

Książka składa się z pięciu rozdziałów, w których zawarto rozważania dotyczące kluczowych problemów związanych z dobrami wirtualnymi:

• pierwszy rozdział poświecono wyjaśnieniu zagadnień terminologicznych, uwzględniając specyfikę techniczną oraz ukształtowane dotychczas w doktrynie stanowiska;
• drugi rozdział stanowi próbę ustalenia statusu prawnego dóbr wirtualnych na gruncie prawa cywilnego w oparciu o takie instytucje jak własność, prawa majątkowe sensu largo, wierzytelności czy treści cyfrowe;
• w trzecim rozdziale przeprowadzono analizę charakteru prawnego umowy przenoszącej prawa do dóbr wirtualnych;
• czwarty rozdział skupia się na głównych problemach wynikających z kolizji interesów uczestników społeczności oraz ich operatorów, uwzględniając przede wszystkim powszechnie stosowane w regulaminach zakazy zarabiania na dobrach wirtualnych w grach online (ang. Real Money Trading) z punktu widzenia potencjalnych rozwiązań, które mogą doprowadzić do uznania ich za niezgodne z obowiązującymi normami prawnym. Ponadto zawarto w nim także rozważania dotyczące prawa właściwego dla umów z użytkownikami końcowymi, takich jak EULA, ToS czy ToU;
• piąty rozdział poświęcony jest wpływowi dyrektywy (UE) 2019/770 dotyczącej treści cyfrowych (ang. Digital Content Directive), która kształtuje nowe zasady odpowiedzialności na rynku dóbr wirtualnych. Omawiana regulacja ma istotne znaczenie dla wszelkich treści oraz usług cyfrowych, takich jak programy komputerowe, gry elektroniczne, pliki wideo, audio, ebooki, usługi chmurowe czy hostingowe, a także kryptoaktywa, w tym tokeny ze szczególnym uwzględnieniem NFT (ang. non-fungible token). Wobec czego rozważania zawarte w ostatnim rozdziale będą pomocne także dla dostawców i użytkowników innych treści, zważywszy na neutralność technologiczną dyrektywy.

W zakończeniu pracy zawarto wnioski podsumowujące przeprowadzone rozważania (przy czym każdy rozdział kończy się szczegółowymi wnioskami cząstkowymi), a także wyrażono postulaty de lege ferenda odnoszące się do regulacji statusu dóbr wirtualnych w prawie krajowym.

Adresatami opracowania są prawnicy zainteresowani pozyskaniem lub pogłębieniem wiedzy na temat dóbr wirtualnych, w tym przede wszystkim radcy prawni i adwokaci reprezentujący użytkowników, jak i wydawców oraz dostawców treści cyfrowych, a także przedsiębiorcy, project managerowie, gracze oraz użytkownicy działający na rynku dóbr wirtualnych. Publikacja może stać się także cennym źródłem wiedzy w obszarze stosowania prawa oraz zainteresować badaczy problemów prawnych związanych z dobrami wirtualnymi, mediami elektronicznymi i grami komputerowymi.