Prawo budowlane 2021 - nowe zasady realizacji inwestycji

Kompleksowa analiza zmian i ich wpływu na proces inwestycyjny

Opracowanie prezentuje pierwsze doświadczenia związane ze stosowaniem zmienionych nowelizacją z 13.2.2020r. zasad przygotowania i realizacji inwestycji zapisanych w ustawie z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane.

Szczególny nacisk autorzy położyli na zagadnieniach powodujące najwięcej problemów interpretacyjnych: nowych zasad sporządzania projektu budowlanego oraz kwalifikowania zamierzeń budowlanych pod kątem niezbędnych procedur administracyjnych.

Poradnik omawia również wszystkie nowelizacje, które nastąpiły po 13.2.2020r. ze szczególnym uwzględnieniem elektronizacji procedur administracyjnych.

Publikacja zawiera:

• Eksperckie wytłumaczenie zawiłości prawnych i niejasności, poparte wieloletnim doświadczeniem autorów w zakresie inwestycji budowlanych.
• Dokładne i przejrzyste prezentowanie zagadnień.
• Wyróżnienie w treści zagadnień ważnych i nowych.
• Uwzględnienie najnowszych zmian w prawie i orzecznictwa.
• Tabelaryczne zestawienie niezbędnych czynności administracyjnych w zależności od przedmiotu inwestycji.

Każdy kto sięgnie po opracowanie, otrzyma informacje o nowych rozwiązaniach, tak aby mógł szybko poznać znaczenie i konsekwencje wprowadzonych zmian. 

Dzięki tej publikacji Czytelnik dowie się m.in. o:

• zmianie definicji obszaru oddziaływania obiektu,
• nowych wymaganiach co do projektu budowlanego,
• zmianie w zakresie rodzajów inwestycji poddanych mechanizmowi zgody organu,
• nowych zasad uzyskiwania zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych,
• nowych zasad legalizacji samowoli budowlanych,
• wdrożeniu zasad inicjowania i rozpatrywania procedur budowlanych w formie elektronicznej.

Nowelizacja z 13.2.2020 r. obowiązująca od 19.9.2020 r. zapowiadana jako porządkująca i upraszczająca administracyjne procedury budowlane była niezwykle oczekiwana przez uczestników procesu inwestycyjnego, czyli inwestorów, inżynierów budownictwa, architektów, ale również pracowników organów administracji architektoniczno-budowlanej. Po kilku miesiącach stosowania nowych zasad można już częściowo ocenić, czy nowelizacja ta osiągnęła założone cele. Z całą pewnością po stronie korzyści można umieścić nowy układ art. 29 i 30 PrBud, w których znalazły się zamknięte katalogi inwestycji, pogrupowane według wymaganej formy uproszczonej zgody budowlanej lub jej braku.

Dyskusyjna pozostaje jednak kwestia podziału projektu budowlanego na trzy, zamiast na dwie, części i skierowania tematyki czysto technicznej do części wymaganej dopiero w fazie realizacji inwestycji. Problem stanowią wątpliwości co do zakresu tematycznego poszczególnych części projektu, których nie wyjaśnia do końca obowiązujące od 19.9.2020 r. rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego. Publikacja podejmuje próbę zmierzenia się z powstałymi wątpliwościami w tej kwestii.

Kolejnym istotnym elementem zmian jest nowa uproszczona procedura legalizacyjna odnosząca się do starych samowoli budowlanych, która może zostać wszczęta w przypadku stwierdzenia budowy obiektu budowlanego lub jego części bez wymaganej decyzji o pozwoleniu na budowę albo bez wymaganego zgłoszenia albo pomimo wniesienia sprzeciwu do tego zgłoszenia, jeżeli od zakończenia budowy upłynęło co najmniej 20 lat, a organ nadzoru budowlanego nie wszczął postępowania wobec inwestora czy użytkownika realizowanego lub użytkowanego w warunkach samowoli obiektu.

W książce znalazł się także opis zmian wprowadzonych regulacjami związanymi z COVID-19, które na stałe pozostały w ogólnych przepisach prawa. Chodzi przede wszystkim o tryb uzyskiwania zgody na niestosowanie przepisów PrBud, wymogów planistycznych, czy z zakresu ochrony zabytków oraz środowiska w przypadku projektowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych, w tym zmiany sposobu użytkowania podczas stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii lub stanu klęski żywiołowej. Regulacje związane z COVID-19 obejmują także dość szerokie spektrum zagadnień, istotnych z punktu widzenia inwestycji budowlanych. W publikacji omówiono więc zagadnienia dotyczące wszystkich postępowań administracyjnych, a budowlanych w szczególności, odnoszące się do bardzo ważnych spraw, jak np. bieg terminów ustawowych.

W opracowaniu uwzględniono też wpływ na procedury wydawania decyzji w procesie inwestycyjnym, a zwłaszcza pozwoleń na budowę, jaki wywarła nowelizacja ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko uchwalona 30.3.2021 r. a obowiązująca od 13.5.2021r. Nowelizacja ta, kojarzona z wprowadzeniem nowych uprawnień dla organizacji ekologicznych i stron postępowania o wydanie decyzji środowiskowych, które umożliwiają m.in. skuteczne wnioskowanie o wstrzymanie wykonania decyzji środowiskowych, wprowadziła też nowe obowiązki dla organów administracji architektoniczno-budowlanej oraz nowe zasady upływu terminów na wniesienie odwołań oraz skarg do sądów administracyjnych dotyczących pozwoleń na budowę poprzedzonych decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach.

Stan epidemii przyczynił się też do silniejszej motywacji we wprowadzaniu pełnej elektronizacji procedur administracyjnych towarzyszących procesom inwestycyjnym. Obecnie część wniosków budowlanych może być inicjowanych i rozpatrywanych przy pomocy platformy elektronicznej e-Budownictwo, a od 1.7.2021r. możliwość taka będzie dotyczyć już wszystkich procedur budowlanych. Obecnie uchwalono już szereg nowelizacji w KPA oraz PrBud umożliwiających i regulujących takie postępowania, a kolejne czekają na uchwalenie. Publikacja omówi szczegółowo zasady elektronizacji budowlanych procedur administracyjnych.

Na szczególną uwagę, zwłaszcza inwestorów, zasługują zestawiania ujęte w tabeli obejmującej te z inwestycje, które choć można zrealizować po dokonaniu zgłoszenia lub bez żadnej zgody budowanej, to jednak mogą one wymagać niektórych dokumentów i czynności, które zazwyczaj towarzyszą inwestycjom realizowanym na podstawie pozwolenia na budowę.

Wiele miejsca poświęcono zmianom, które zaczną obowiązywać od 1 lipca 2021 r. w tym dotyczących wzorów dokumentów i doręczeń w formie elektronicznej. 

I tak od lutego 2021 r. możliwe jest inicjowanie poprzez platformę ePUAP kilku rodzajów spraw (głównie zgłoszeń budowlanych) przy pomocy interaktywnych formularzy wzorów budowlanych, dostępnych na stronie e-Budownictwo prowadzonej przez Główny Urząd  Nadzoru Budowlanego. Obecnie w trakcie publikacji jest szereg rozporządzeń, które ustalają wzór każdego wniosku lub zgłoszenia budowlanego osobno. Zaletą tak przygotowanych formularzy jest ich interaktywność. Korzystanie z nich nie sprawia większych problemów, nawet osobom niedoświadczonym w wypełnianiu tego typu wniosków . Jeśli wnioskodawca nie posiada profilu zaufanego i nie może zainicjować sprawy drogą elektroniczną, to strona e-Budownictwo umożliwia wydrukowanie wypełnionego formularza w celu złożenia go w kancelarii organu AA-B w tradycyjnej, papierowej formie po złożeniu własnoręcznego podpisu.

Oprócz możliwości składania wniosków i dokonywania zgłoszeń w formie elektronicznej od lipca 2021 r. również wszystkie wymagane załączniki będą mogły mieć postać elektroniczną, łącznie z najważniejszym z nich, tj. projektem budowlanym. Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii przygotowuje obecnie nowelizację rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego w celu określenia jednolitego formatu elektronicznego dla projektów budowlanych. Zgodnie z deklaracjami resortu, w celu uniknięcia problemów natury technicznej, kierowane do organów AA-B w formie elektronicznej dokumenty będą mogły być przechowywane w chmurze obliczeniowej

Planowany termin wdrożenia od 1.7.2021 r. trybu doręczeń elektronicznych, został przez Sejm w czerwcu br. przesunięty na 5.10.2021 r. Dodatkowo zmianie uległ terminu stosowania e-doręczeń dla administracji rządowej termin przesunięto z 1.10.2021 na 5.7.2022 r. (czyli o 9 miesięcy), a dla administracji rządowej oraz ZUS, KRUS i NFZ z 1.1.2022 r, na 5.7.2022 r. (czyli o 6 miesięcy). Jednak najważniejsze cele tego rozwiązania pozostały i mają polegać na stworzeniu jednolitych zasad wymiany korespondencji drogą elektroniczną pomiędzy podmiotami publicznymi oraz podmiotami publicznymi a niepublicznymi, w tym z osobami fizycznymi. Gwarancją realizacji tego celu będzie powołana do życia publiczna usługa rejestrowanego doręczenia elektronicznego, którego uzupełnieniem stanie się publiczna usługa hybrydowa zapewniająca wysyłkę korespondencji, w domyślnej postaci elektronicznej również w kontaktach z osobami wykluczonymi cyfrowo lub takimi, które na wymianę elektronicznej korespondencji z różnych przyczyn nie są gotowe. Przepisy wprowadzające DorElektrU przewidują terminy wejścia w życie jej poszczególnych części w dość długim okresie: od 5.7.2022 r. do 1.10.2029 r. Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, związki metropolitalne oraz samorządowe zakłady budżetowe w harmonogramie wprowadzania nowych przepisów znalazły się niemal na końcu i dzięki temu nie objęła ich nowelizacja z czerwca 2021 r. a więc zgodnie z brzmieniem pierwotnym DorElektrU mają czas do końca 2023 r. (a dla doręczeń hybrydowych do dnia 1.10.2029 r.), aby w pełni przejść na nowe zasady doręczeń elektronicznych. Najwcześniej stosowanie nowych zasad mają wdrożyć organy administracji rządowej oraz jednostki budżetowe obsługujące te organy a najpóźniej sądy i trybunały, komornicy, prokuratura, organy ścigania i Służba Więzienna. Do tego czasu procedury budowlane będą rozpatrywane z wykorzystaniem korespondencji elektronicznej tylko wówczas, gdy inwestor wyraźnie to zadeklaruje w swoim wniosku.

Zmiana Prawa budowlanego, która obowiązuje od 1.7.2021 r. oprócz dopuszczenia wersji elektronicznej wszelkich wniosków i dokumentów budowlanych zmodyfikowała również zakres oświadczeń projektanta o sporządzeniu projektu zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 34 ust. 3e PrBud w oświadczeniu takim powinny być jedynie wskazane imiona, nazwiska i numery uprawnień budowlanych projektantów sprawdzających oraz branżowych, współpracujących z projektantem koordynującym.

Z dniem 1.7.2021 r. powstanie jeszcze jeden nowy obowiązek skierowany do władających budynkami. Będą oni bowiem zobowiązani do składania w urzędach gmin deklaracji o zastosowanych w administrowanych obiektach źródłach ogrzewania. Deklaracje te są niezbędne do założenia i prowadzenia Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków. Względem nowych obiektów obowiązek ten należy spełnić w ciągu 14 dni, licząc od dnia, w którym rozpocznie się legalne użytkowanie budynku, a więc po dniu kiedy zgłoszenie o zakończeniu budowy stało się skuteczne lub decyzja o pozwoleniu na użytkowanie ostateczna. Niewywiązanie się z tej powinności podlega grzywnie w wysokości do 5000 zł. Obowiązek ten powstał na mocy art. 27g wprowadzonego nowelizacją z 28.10.2020 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020r. poz. 2127).

W publikacji znajdą się także odniesienia do planowanych zmian w Prawie budowlanym dotyczących założeń rządowego projektu Polski Ład, który daje możliwość budowy budynków o płaskim dachu i powierzchni zabudowy do 70 m2 (z poddaszem nawet do 90 m2) bez konieczności uzyskania pozwolenia na budowę, ale po dokonaniu zgłoszenia.

W publikacji znajdują się następujące wzory dokumentów:

• Wzór Nr 1. Oświadczenie projektanta dotyczące instalacji radiokomunikacyjnej.
• Wzór Nr 2. Oświadczenie projektanta dotyczące sieci ciepłowniczej.
• Wzór Nr 3. Oświadczenie projektanta o sporządzeniu projektu budowlanego zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej.
• Wzór Nr 4. Oświadczenie projektanta/projektanta sprawdzającego*) o sporządzeniu projektu technicznego zgodnie z obowiązującymi przepisami i zasadami wiedzy technicznej, projektem zagospodarowania działki lub terenu, projektem architektoniczno-budowlanym oraz rozstrzygnięciami dotyczącymi zamierzenia budowlanego.
• Wzór Nr 5. Wniosek w sprawie upoważnienia do udzielenia zgody na odstępstwo od przepisów techniczno-budowlanych (PB-0).
• Wzór Nr 6. Wniosek o przeniesienie zgody budowlanej.
• Wzór Nr 7. Wniosek o udzielenie zgody na odstępstwo.
• Wzór Nr 8. Zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu z art. 71 ust. 4c Prawa budowlanego.
• Wzór Nr 9. Zmiana sposobu użytkowania.
• Wzór Nr 10. Postanowienie - opłata legalizacyjna z art. 71a ust. 2 Prawa budowlanego.
• Wzór Nr 11. Postanowienie - wezwanie do uzupełnienia dokumentów z art. 71 ust. 3 Prawa budowlanego.
• Wzór Nr 12. Wniosek o przeniesienie praw i obowiązków wynikających ze zgłoszenia.
• Wzór Nr 13. Sprzeciw z art. 71 ust. 3 lub 5 Prawa budowlanego.
• Wzór Nr 14. Wniosek o legalizację samowoli budowlanej.
• Wzór Nr 15. Decyzja dotycząca sporządzenia i przedstawienia projektu budowlanego zamiennego (art. 51 ust. 1 pkt 3 Prawa budowlanego).
• Wzór Nr 16.Wniosek o przeniesienie decyzji o wznowieniu robót budowlanych.