Księgowania w układzie sprawozdawczości finansowej w jednostkach finansów publicznych

Księgowania pomocne przy sporządzaniu sprawozdania finansowego za 2018 r., w tym nowego elementu sprawozdania „Informacja dodatkowa”!

Pracownicy służb finansowo-księgowych na co dzień muszą ewidencjonować operacje gospodarcze. Pomocne w tym mogą być schematy księgowe opisane w publikacji:

Księgowania w układzie sprawozdawczości finansowej w jednostkach finansów publicznych

Poruszana w opracowaniu tematyka obejmuje zagadnienie ewidencji księgowej zachodzącej w budżecie oraz w jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych w układzie poszczególnych sprawozdań sporządzanych przez te jednostki z uwzględnieniem zmian jakie wprowadziło nowe rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 13.9.2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2017 r. poz. 1911). Zmiany te dotyczą zasad funkcjonowania poszczególnych kont (co przekłada się na zmiany w schematach księgowań przedstawionych w poprzednich wydaniach książki) oraz zmian we wzorach poszczególnych elementów sprawozdania finansowego. Ponadto dodany został nowy element sprawozdania „Informacja dodatkowa”.

Książka ta będzie pomocna przy sporządzaniu sprawozdań finansowych za 2018 r., oraz podczas prowadzenia ewidencji księgowej w 2018 r.

Oprócz licznych księgowań książka zawiera również powiązania poszczególnych zdarzeń gospodarczych ze sprawozdawczością finansową oraz budżetową, jak również z klasyfikacją uwzględniające ostatnie zmiany w przepisach w tych obszarach. Szczególnie istotne jest przedstawienie powiązania z nowym elementem sprawozdania finansowego „Informacja dodatkowa”. Choć ten element sprawozdania będzie trzeba sporządzić dopiero w zakresie sprawozdań za 2018 r. to już teraz należy przygotować systemu księgowe i zasady księgowania do nowych wymogów!

Książka uwzględnia ostatnie zmiany w przepisach regulujących zasady prowadzenia rachunkowości tych jednostek, czyli:

1. nowe rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 13.9.2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 2017 r. poz. 1911),
2. nowe rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z 9.1.2018 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. z 2018 r. poz. 109).
3. ustawa z 27.10.2017 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U z 2017 r. poz. 2175) – ustawa ta wprowadza m.in. zmianę limitu niskocenności środków trwałych (z 3500 zł na 10 000 zł),
4. nowy Krajowy Standard Rachunkowości Nr 11 „Środki trwałe”. W dniu 29.5.2017 r. wszedł w życie Krajowy Standard Rachunkowości Nr 11 „Środki trwałe” (Dz.Urz.MRiF z 2017 r. poz. 105). Ma on zastosowanie do sprawozdań finansowych sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1.1.2017 r. Ponadto należy pamiętać, że od 28.7.2016 r. obowiązuje stanowisko KSR w sprawie inwentaryzacji drogą spisu z natury zapasów materiałów, towarów, wyrobów gotowych i półproduktów.
5. nowa klasyfikacja środków trwałych. Od 1.1.2018 r. weszła w życie nowa klasyfikacja środków trwałych. Zmiany w KŚT były spowodowane m.in. zmianami w PKWiU. Nowe przepisy różnią się od poprzednio obowiązującej KŚT w obszarze tytułów grupowania oraz zakresu grup, zmian kodów grup czy też rozszerzenia opisu poszczególnych grup. Jak wskazuje GUS, zmiany dotyczą 16% spośród wszystkich pozycji zawartych w KŚT, jednak w dużej mierze odnoszą się do środków trwałych często występujących w jednostkach (np. zmiany dotyczące numeracji rodzaju „Zespoły komputerowe”). W praktyce jednostek sektora finansów publicznych zmiany więc mogą dotyczyć ok. 80% liczby obiektów inwentarzowych zważywszy na strukturę przedmiotową środków trwałych, w których z reguły przeważają meble (zmiana kodu rodzaju z 808 na 809 oraz zespoły komputerowe – zmiana kodu rodzaju 491 na 487).

Książka zawiera aż 20 tabel pomocnych przy sporządzeniu nowego elementu sprawozdania finansowego, czyli „Informacji dodatkowej”:

• Tabela 1. Zmiana wartości początkowej wartości niematerialnych i prawnych
• Tabela 2. Zmiana wartości umorzenia wartości niematerialnych i prawnych
• Tabela 3. Zmiana wartości netto wartości niematerialnych i prawnych
• Tabela 4. Zmiana wartości początkowej środków trwałych
• Tabela 5. Zmiana wartości umorzenia środków trwałych
• Tabela 6. Zmiana wartości netto wartości środków trwałych
• Tabela 7. Odpisy aktualizujące wartość długoterminowych aktywów niefinansowych
• Tabela 8. Odpisy aktualizujące wartość długoterminowych aktywów finansowych
• Tabela 9. Wartość gruntów użytkowanych wieczyście.
• Tabela 10. Wartość nieamortyzowanych lub nieumarzanych przez jednostkę środków trwałych, używanych na podstawie umów najmu, dzierżawy i innych umów, w tym z tytułu umów leasingu
• Tabela 11. Wartość posiadanych papierów wartościowych, w tym akcji i udziałów oraz dłużnych papierów wartościowych.
• Tabela 12. Koszt wytworzenia środków trwałych w budowie, w tym odsetki oraz różnice kursowe, które powiększyły koszt wytworzenia środków trwałych w budowie w roku obrotowym
• Tabela 13. Odpisy aktualizujące wartość zapasów
• Tabela nr 14. Wartość posiadanych papierów wartościowych, w tym akcji i udziałów oraz dłużnych papierów wartościowych.
• Tabela 15. Dane o stanie rezerw
• Tabela 16. Długoterminowe zobowiązania według okresu spłaty
• Tabela 17. Kwota zobowiązań zabezpieczonych na majątku jednostki
• Tabela 18. Kwota zobowiązań warunkowych, w tym również udzielonych przez jednostkę gwarancji i poręczeń, także wekslowych, niewykazanych w bilansie, ze wskazaniem zobowiązań zabezpieczonych na majątku jednostki oraz charakteru i formy tych zabezpieczeń
• Tabela 19. Kwota zobowiązań warunkowych zabezpieczonych na majątku jednostki
• Tabela 20. Kwota otrzymanych przez jednostkę gwarancji i poręczeń niewykazanych w bilansie

W wyniku zmian w zakresie rachunkowości modyfikacji uległy (lub zostały wprowadzone jako nowe) księgowania m.in. w zakresie:

1. środków trwałych w budowie (konto 080),
2. zwiększenia i zmniejszenia wartości niematerialnych i prawnych oraz umorzenie i amortyzacja wartości niematerialnych i prawnych umarzanych w czasie w jednostce budżetowej – konto 020,
3. zwiększenia i zmniejszenia wartości niematerialnych i prawnych oraz umorzenie wartości niematerialnych i prawnych umarzanych jednorazowo w jednostce budżetowej – konto 020,
4. rozliczenia dochodów budżetowych z tytułu podatków – konto 235 „Rozliczenia dochodów budżetowych z tytułu podatków”,
5. wpłat do budżetów JST z tytułu odprowadzenia środków pieniężnych pozostających na wydzielonym rachunku bankowym oświatowej samorządowej jednostki budżetowej na 31 grudnia roku budżetowego,
6. nadwyżki środków obrotowych w samorządowych zakładach budżetowych,
7. nadwyżki dochodów jednostek budżetowych prowadzących działalność oświatową – konto 870,
8. zadań zleconych realizowanych przez samorządowe jednostki budżetowe.

Zdarzają się sytuacje choć sam schemat ewidencji danego zdarzenia nie uległ zmianie to zmianie uległ opis do poszczególnych operacji. Przykładowo w zakresie opisu konta:

1. 245 „Wpływy do wyjaśnienia”
2. 870 „Podatki i obowiązkowe rozliczenia z budżetem obciążające wynik finansowy”. po zmianie od 1 stycznia 2018 r. na koncie 870 ewidencjonuje się obowiązkowe zmniejszenia wyniku finansowego z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych w samorządowych zakładach budżetowych oraz nadwyżkę dochodów jednostek budżetowych prowadzących działalność oświatową. Na stronie Wn konta 870 ujmuje się zarachowane zmniejszenia wyniku, w korespondencji z kontem 225. Ewidencję szczegółową do konta 870 prowadzi się według poszczególnych rozliczeń z budżetem. Na końcu roku budżetowego saldo konta 870 podlega przeniesieniu na stronę Wn konta 860 „Wynik finansowy”.
3. 820 „Rozliczenie wyniku finansowego”. Po zmianie od 1 stycznia 2018 r. księgowanie na koncie 820 „Rozliczenie wyniku finansowego” ograniczono do ewidencji nadwyżki środków obrotowych.
4. kont zespołu „5”. Od 1.1.2018 r. konta zespołu „5” mogą zostać również wykorzystane do ewidencji wykonania budżetu w układzie zadaniowym.

Autorkami tych książek są dwa autorytety z rachunkowości budżetowej: Mieczysława Cellary oraz Monika Kaczurak-Kozak.

W książce tej przedstawiamy:

• 173 schematy księgowań z wyjaśnieniami
• Przykłady ujmowania w księgach zdarzeń gospodarczych
• Opisy kont
• zasady wyceny poszczególnych pozycji bilansowych
• Powiązania ze sprawozdaniami finansowymi i budżetowymi
• Dowody księgowe charakterystyczne dla danego zagadnienia oraz przykłady jego ewidencji analitycznej
• Leksykon z rachunkowości i finansów publicznych

Publikacja została podzielona na trzy bloki tematyczne. Przedmiotem pierwszej części jest ewidencja wykonania budżetu. Specyfikę rachunkowości budżetu JST odzwierciedla wzór bilansu z wykonania budżetu JST. Rejestruje się w niej przede wszystkim dochody i wydatki budżetowe, środków pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi i pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz przychody i rozchody. W ewidencji księgowej budżetu dominuje zasada kasowa, według której dochody uznaje się za uzyskane, a wydatki za poniesione w momencie faktycznej zapłaty. Zasadniczym obszarem rachunkowości budżetu jest zatem ewidencja środków pieniężnych. Ponadto w omawianej części zaprezentowano operacje gospodarcze wpływające na pozycje bilansu z wykonania budżetu, tj.: należności i rozliczenia, zobowiązania, aktywa netto budżetu oraz inne aktywa i pasywa. W drugiej części opracowania omówiono zasady kwalifikowania operacji gospodarczych na odpowiednie konta syntetyczne (bilansowe), stanowiące źródło danych niezbędnych do sporządzenia bilansu przez jednostki budżetowe oraz samorządowe zakłady budżetowe. Szczegółowo przedstawiono księgowania wpływające na stan: wartości niematerialnych i prawnych, rzeczowych aktywów trwałych, zapasów, należności krótkoterminowych, krótkoterminowych aktywów finansowych, funduszu, zobowiązań i rezerw na zobowiązania oraz funduszy specjalnych. Ujęto zasady ustalania i ujmowania w księgach rachunkowych odpisów aktualizujących wartość aktywów jednostki oraz rozliczeń międzyokresowych. Omówiono również zasady ewidencji i ujmowania w księgach rachunkowych różnic wynikających z inwentaryzacji poszczególnych składników majątku.

Ostatnia część publikacji poświęcona jest ewidencji operacji gospodarczych na kontach wynikowych. Stanowią one podstawę do sporządzenia przez jednostki budżetowe oraz samorządowe zakłady budżetowe kolejnego sprawozdania, tj. rachunku zysków i strat. W tej części podano sposoby ewidencji przychodów i kosztów kształtujących działalność operacyjną jednostki, pozostałą działalność operacyjną oraz działalność finansową. W zakończeniu pokazano zasady przeksięgowań z kont wynikowych dokonywane w celu ustalenia wyniku finansowego jednostki.