Filozofia jako terapia. Badanie nad doświadczeniem transformacji

Książka Andrzeja Kapusty budzi podziw: po pierwsze – ze względu na erudycję, po drugie – za podkreślenie i ocenę fenomenu doświadczenia. Kategoria i fenomen „doświadczenia” mają swoją długą historię: od docenienia przez Ary-stotelesa, przez opisy w Biblii – w której Hiob stanowi wzorzec doświadczenia niezasłużonego cierpienia, a Abraham doświadczenia wiary i zaufania – aż po literackie i poetyckie refleksje, m.in. u Czesława Miłosza i Tadeusza Różewicza. Współcześni filozofowie, tacy jak Hans-Georg Gadamer, zauważają, że kategoria „doświadczenie” należy do tych, które najtrudniej poddają się charakterystyce. Autor wyraźnie pokazuje, że doświadczenie transformacji jest nam dostępne – zarówno w przeżywaniu, jak i w refleksji. Po trzecie – autor włącza w obszar badań filozoficznych doświadczenia analizowane w innych dziedzinach, takich jak psychologia czy psychiatria. W ten sposób wiedza uzyskana na ich gruncie staje się nie tylko inspiracją, lecz także przedmiotem analizy filozoficznej. Zbliża to współczesną myśl filozoficzną do klasycznego, starożytnego pojmowania filozofii jako wiedzy o świecie i człowieku – jeszcze przed jej podziałem na wąskie dyscypliny. Po czwarte – efektem tego podejścia jest wprowadzenie do polskiej filozofii nowych nazwisk, takich jak Edna Ullmann-Margalit czy Anne Laurie Paul, która doświadczeniu transformacyjnemu poświęciła całą książkę. Po piąte – w pracy obecne są pytania. Nie jest to jedynie interpretacja kulturowych tekstów, lecz także stawianie fundamentalnych pytań analizowanemu tematowi. To właśnie pytajność czyni z pracy Andrzeja Kapusty dzieło filozoficzne. Tytuł książki – Filozofia jako terapia – zachęca, by zarówno terapeuci, jak i ich podopieczni zanurzyli się w tej lekturze. Wymaga ona jednak „umiejętności pływania” – wysiłku rozumienia i interpretacji. Od potocznego uchwycenia poszczególnych fragmentów, przez analizę pojęć psychologicznych i terapeutycznych, aż po filozoficzne refleksje nad doświadczeniem transformacji, które konstruują nowy język zdolny do jego adekwatnego opisu. Aby w pełni docenić i zrozumieć tę książkę, potrzeba wysiłku – nie tylko w przyjęciu nowych interpretacji, lecz także w refleksji nad samym sobą. Jest to praca, która powinna – i, mam nadzieję, będzie – szeroko dyskutowana, a pytania, które stawia jej autor, sprowokują wiele kolejnych.

Z recenzji prof. dr hab. Zofii Rosińskiej