Abacus

Jest to już piąta publikacja Wydawnictwa Naukowego UMK z serii „Abacus” poświęcona zagadnieniom historii rachunkowości prezentowanym na cyklicznych, odbywających się co dwa lata, konferencjach na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK. Poprzednie nosiły podtytuły Od źródeł rachunkowości po współczesność (Toruń 2014), Od instruktarzy gospodarczych po współczesne podręczniki rachunkowości (Toruń 2016), Od Richarda fitz Nigela do Jana Falewicza (2018), Od Kasy Generalnej Wilanowskiej z 1819 roku do rachunkowości Lasów Państwowych (2020).

Tym razem podtytuł jest dwuczęściowy, pierwsza część – Od XVI-wiecznej skarbowości do powojennych planów kont obejmuje teksty będące kontynuacją wątków zawartych w wydaniach wcześniejszych, druga – Od „Abacusa” 2014 do 2024 roku jest próbą podsumowania 10 lat, jakie minęły od pierwszej konferencji.

Teksty w pierwszej części zostały zamieszczone według kryterium chronologicznego. Pierwszy z nich dotyczy okresu zaborów, ostatni niepodległej Polski. Otwierający tom – autorstwa Małgorzaty Mierzejewskiej – traktuje o regulacjach prawnych urzędu skarbu w XVI-wiecznej Polsce. Autorka przybliża kwestie organizacji skarbu państwa, rodzajów i sposobów poboru podatków i innych danin na rzecz Królestwa Polskiego. Zamykający zaś – Anny Karmańskiej – omawia krytykę jednolitego planu kont z 1945 roku w kontekście nowych wymagań gospodarki sterowanej centralnie. Krytyka ta nastąpiła po czterech latach jego funkcjonowania na przełomie 1948 i 1949 roku i odnosiła się głównie do jego niedostosowania do kontroli majątku ogólnospołecznego i braku możliwości w wykorzystaniu go do celów zarządczych.

[…]

W tym roku minęło 10 lat od pierwszego spotkania w ramach „Abacusa” pracowników naukowych zainteresowanych historią rachunkowości oraz 25 lat od powołania Katedry Rachunkowości na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK. Był więc mały podwójny jubileusz, dlatego też prof. Sławomir Sojak, organizator „Abacusa” i wieloletni kierownik katedry, zamieścił w drugiej części tego tomu teksty dotyczące obydwu wydarzeń. W pierwszym z nich w sposób syntetyczny podsumował dorobek dotychczasowych 10 lat „Abacusa” […]. W drugim tekście, poświęconym Katedrze Rachunkowości, przedstawił kalendarium będące katalogiem zwięzłych komunikatów związanych z funkcjonowaniem katedry w ramach Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK.

Ze wstępu